Thiếu lái, thừa lái hay understeer, oversteer là gì

Cả hai thuật ngữ understeer và oversteer đều chỉ sự sai lệch trong quá trình vào cua của một chiếc xe ô tô. Chúng nói đến "sự nhạy cảm" của hệ thống lái của một chiếc xe ô tô.

Giải thích Understeer (Thiếu lái)

Understeer là gì?

Understeer là hiện tượng xe không thể rẽ theo góc cần thiết khi người lái đánh lái. Điều này xảy ra khi các bánh xe phía trước không có đủ độ bám đường, khiến xe bị trượt và lao về phía trước trong khi đang rẽ. Hiện tượng này thường xuất hiện ở xe chuyển động cầu trước.

Nguyên nhân understeer

Understeer xảy ra do tác động của người lái. Khi người lái đánh lái quá gấp, quá nhanh hoặc quá nhiều so với tốc độ của xe và độ bám đường tại thời điểm đó, nó sẽ vượt quá độ bám của bánh xe phía trước, khiến đầu xe bị trượt rộng trên mặt đường. Điều này càng có khả năng xảy ra hơn trong điều kiện trời lạnh hoặc ướt, trong khi thiếu trọng lượng ở bánh xe phía trước khi tăng tốc quá sớm giữa góc cua cũng là nguyên nhân gây ra hiện tượng này.

Các dấu hiệu của understeer

• Tiếng rít của lốp trên bánh xe phía trước
• Trượt ra khỏi cua
• Cảm giác tay lái nhẹ
• Rung lắc qua vô lăng

Cách khắc phục understeer

Understeer là kết quả của việc bánh xe phía trước mất độ bám trên mặt đường. Điều này được gây ra bởi quá trình tăng tốc quá mức, đánh lái hoặc tốc độ không phù hợp với góc đánh lái cần thiết và độ bám có sẵn. Để lấy lại quyền kiểm soát, bạn phải có những thao tác nhằm giảm thiểu nguyên nhân.

Theo phản xạ tự nhiên thì chúng ta thường hay giảm ga, phanh khi gặp sự cố nhằm mục đích giảm tốc và tăng độ bám đường. Tuy nhiên, phản xạ này thường kèm theo động tác ghìm, đánh tay lái mạnh hơn để hy vọng xe chuyển hướng. Hành động trên chi làm cho mọi việc tệ hơn, vì khi đánh lái mạnh hơn khi mất độ bám càng làm tăng thêm góc trượt, đẩy xe ra xa với điểm mà chúng cần lấy lại độ bám. 

Vì vậy, bạn cần làm ngược với trực giác của mình khi gặp trường hợp này: 

• Lập tức buông lỏng tay lái, buông chân ga. 
• Không đạp phanh gấp mà chỉ nên phanh dần đều. 
• Khi xe lấy được độ bám mới bắt đầu lấy lái lại vào trong góc cua.

Hướng xử lý trên giúp cho bánh xe lấy lại độ bám sớm hơn và lấy lại được kiểm soát nhanh chóng, nguyên tắc "less is more".

Với một số điều kiện môi trường, thời tiết đường trơn trượt nhiều như đường sình, ướt (hay băng tuyết như ở xứ lạnh)  thì chúng ta có thể điều chỉnh kỹ thuật một chút cho xe nhằm giảm thiểu tình trạng:

• Giảm áp suất lốp hoặc sử dụng loại lốp phù hợp hơn.
• Tăng độ mềm của thanh cân bằng hay lò xo trước.

Giải thích Oversteer (Thừa lái)

Oversteer là gì?

Oversteer là khi góc quay của xe nhiều hơn với mong muốn của tài xế khi đánh lái. Khi xuất hiện, chúng ta thường thấy hiện tượng bánh sau bị trượt ngang và có xu hướng vượt bánh trước. Hiện tượng này thường xuất hiện ở xe sử dụng cầu sau (RWD)

Việc thừa lái thường được các vận động viên đua xe tận dụng để thực hiện các cú drift ấn tượng.

Nguyên nhân oversteer

HIện tượng thừa lái thường là kết quả của 3 hành động sau:

• Đạp ga quá mạnh và đột ngột (xe cầu sau).
• Tăng ga đột ngột khi lái
• Bất ngờ dùng phanh tay quá mức khi đang chạy.

Trong trường hợp đầu tiên, quá nhiều lực truyền động sẽ làm cho lực kéo của bánh sau quá tải và tạo độ trượt, và quán tính phía bên hông sẽ kéo xe quay trượt ngang.

Trong hai trường hợp sau, việc chuyển trọng lượng quá mức sang phía trước ở góc cua khiến lốp sau nhẹ hơn, có ít độ bám hơn, dẫn đến trượt bánh khi lốp trước quá tải. Hiện tượng này được gọi là hiện tượng vượt lái "cất cánh" và có thể ảnh hưởng trên tất cả các ô tô, dù dẫn động cầu sau, cầu trước hay dẫn động bốn bánh.

Dấu hiệu của oversteer bao gồm

• Xe bắt đầu trượt và tài xế bắt đầu đối diện vào góc cua.
• Đuôi xe trở nên "nhẹ" và chông chênh do thiếu độ bám.

Cách khắc phục Oversteer

Chúng ta cần phải phân biệt được nguyên nhân của nó

• Có phải lốp sau dư động năng dẫn đến mất độ bám hay không?
• Hay là do sự chuyển trọng lượng quá mức về phía trước khi vào cua, quá trình chuyển đổi khiến lốp sau không đủ độ bám trên đường.

Với những nguyên nhân khác nhau, thì chúng ta sẽ có kỹ thuật khắc phục khác nhau. Chỉ có một điểm chung là buông tay lái như trường hợp understeer. 

Việc xử lý thừa lái khó hơn understeer, đôi khi cũng cần phải có sự luyện tập. Một trong những kỹ năng khác là gọi là counter steer.

Counter steer là gi?

Đó là kỹ năng đánh lái ngược lại hướng xe đang ôm cua với một lượng vừa đủ. Nếu đánh lái ngược quá ít thì sẽ không đủ để ngăn hiện tượng văng đuôi, còn đánh quá nhiều thì sẽ gây ra tác dụng ngược là khiến xe văng đuôi hay bị xoay theo hướng ngược lại. Kỹ năng đánh lái counter steer cần được luyện tập nhiều lần mới thành thạo được, vì phản ứng tay lái không đủ nhanh sẽ khiến đuôi xe văng đến một mức độ khó có thể kiểm soát.

Một mẹo nhỏ để thực hiện kỹ năng counter steer dễ dàng đó là đừng nhìn theo hướng chiếc xe đang lao về mà hãy nhìn về hướng bạn muốn chiếc xe đi đến và đánh lái theo. Ngoài ra, các bạn cũng có thể mớm nhẹ một ít ga để phần trọng lượng có thể chuyển bớt về sau xe và giúp 2 bánh sau nhanh lấy lại độ bám đường hơn.