Lái xe phòng thủ - 5 nguyên tắc chủ chốt của The Smith System

Phương pháp the Smith System là sáng kiến của Harold Smith vào năm 1952,  nội dung của phương pháp dựa trên 5 nguyên tắc chủ chốt để tăng cường lái xe an toàn cho các tài xế từ mới cho đến có kinh nghiệm. Năm quy tắc giúp làm giảm đáng kể nguy cơ xảy ra các vụ tai nạn nghiêm trọng trên cả đường cao tốc và đường bộ, và lái xe phòng thủ là phương pháp dựa trên các nguyên tắc này.

5 nguyên tắc chủ chốt của The Smith System

The Smith System là các nguyên tắc lái xe phòng thủ giúp chúng ta để phòng các tình huống bị mất tập trung khi lái xe. Có rất nhiều lý do để mất tập trung khi lái xe, ví dụ như:

• Mất tập trung khi có ngã rẽ, bạn có thể rơi vào tình trạng là không biết đi thẳng hay rẽ dẫn đến lúng túng khi lái xe, và kết quả có thể là bản thân đạp phanh mà không có sự quan sát xung quanh.
• Mất tập trung khi bị những diễn biến xung quanh thu hút, ví dụ như là một nhóm múa lân khai trương cửa hàng, hay các cô gái xinh xắn bên đường...
• Mất tập trung khi đang suy nghĩ những việc cá nhân như là công việc, hóa đơn chẳng hạn
• Nghe điện thoại khi lái xe, với tay lấy điện thoại, đồ vật trong xe, cũng là cách làm mình mất tập trung

Trong nhiều lý do trên, thì việc luyện tập đóng vai trò quan trọng trong quá trình lái xe và xử lý tình huống. Những người lái mới, hoặc ít kinh nghiệm thường hay dễ bị lo lắng quá mức về các diễn biến xung quanh, từ đó sẽ bị thiếu tập trung toàn diện.

1. Đặt tầm nhìn xa khi lái (Aim High in Steering)

Nguyên tắc đầu tiên của phương pháp này là đặt tầm nhìn cao khi lái xe. Người lái xe cần phóng tầm mắt xa để có thể bao quát được toàn bộ con đường phía trước mình đi chứ không phải vài mét phía trước mình.

Khi đặt tầm nhìn ở xa, việc canh tay lái cho xe chạy giữa làn gần như là tự động, trong khi đặt tầm nhìn gần sẽ làm tay lái dễ lạc vào làn bên cạnh và gây nguy hiểm.

Nhìn xa giúp chúng ta cảnh giác các phương tiện phía trước, nó không chỉ giúp tránh tung phải xe đằng trước, mà còn là cách để giúp xe phía sau có cách hạn chế tốc độ phù hợp, đề phòng họ tung phải mình.

2. Quan sát toàn diện (Get the Big Picture)

"Luôn chú ý mọi thứ xung quanh mọi lúc", câu này nghe có vẻ hiển nhiên, nhưng thực tế khi lái xe, việc mất chú ý cũng tương tự như việc say rượu khi lái xe. 

Hàng ngày đi trên đường, nhiều người lái xe có tâm trạng khác nhau, hành vi khác nhau, hay là việc các phương tiện đột ngột từ hướng khác xuất hiện. Chưa kể, việc đi ẩu diễn ra thường xuyên. Ví dụ, hành vi tạt đầu ô tô rất nguy hiểm chẳng hạn, nó diễn ra thường xuyên. Việc quan sát toàn diện sẽ giúp chúng ta thấy được các hành vi khác thường đó, bạn có thể tăng tốc, giảm tốc, hay chuyển làn để tránh né những tình huống nguy hiểm.

3. Quan sát liên tục xung quanh (Keep Your Eyes Moving)

Tiêu chuẩn thứ ba của Hệ thống Smith yêu cầu là liên tục đảo mắt để linh hoạt quan sát xung quanh. Trong quá trình di chuyển, thông thường chúng ta nên dành khoảng 20%-30% thời gian để quan sát phía sau thông qua gương chiếu hậu. Tiêu chuẩn này cũng đòi hỏi người lái xe luôn tỉnh táo, do đó việc chuyển động của mắt cũng giúp chúng ta giữ được tỉnh táo hơn là việc tập trung liên tục phía trước.

4. Luôn có một lối thoát cho mình (Leave Yourself an Out)

Khi di chuyển trên đường, dựa vào quan sát và đánh giá tình hình xung quanh, chúng ta phải luôn chuẩn bị cho mình một lối thoát. Lợi ích rõ ràng nhất là chúng ta sẽ không bị xe khác chèn ép, hay gặp tình huống xấu thì mình có thể thoát ra một cách dễ dàng. Không bám đuôi các phương tiện khác quá sát và luôn đoán trước các chuyển động ở trên đường. Tùy tình huống cụ thể, tốt nhất bạn phải giữ khoảng cách giữa bạn và xe khác một khoảng cách đủ an toan để thoát, hay trên đường cao tốc, đi làn giữa là làn an toàn để tránh tình huống nguy hiểm.

5. Phải chắc chắn người khác thấy mình (Make Sure They See You)

Quy tắc cuối cùng là chúng ta phải đảm bảo rằng người khác nhìn thấy mình. Người lái xe (kể cả một số tài xế lâu năm) thường hay có một giả định sai lầm là người khác đã thấy mình, quy tắc này giúp chúng ta phòng ngừa tránh giả định sai. Hãy đảm bảo rằng những người lái xe khác có thể nhìn thấy bạn, giúp người khác đoán trước được tay lái của bạn. Nếu bạn cảm thấy mình đang đi vào điểm mù của người lái xe khác, hãy sử dụng còi, đèn xi nha, đá pha... để thu hút sự chú ý của họ, bạn cần cảm nhận được rằng người khác nhận thức được bạn ở đấy.

Luôn nhớ rằng trách nhiệm của tài xế là vận hành phương tiện an toàn và đúng luật. Chủ động trước mọi tình huống, chuẩn bị kỹ càng khi tham gia giao thông sẽ chứng tỏ bạn là một tay lái kinh nghiệm và già dặn, chứ không phải khả năng lạng lách. Người lái xe lão luyện là người có thành tích 5 năm, 10 năm không xảy ra va chạm nào.